Kanuni Sultan Süleyman devrine şarkıyatçı Ortalon’un söylediği şu sözlerle başlamak istiyoruz:
“Sultan Süleyman’ın eserleri bir sıraya konulsa, en alt katta muharebeleri, onun üstünde bıraktığı abideler ve en üstte ise, kurmuş olduğu ilmi ve hukuki müesseseler gelir”.
Yukarıda zikredilen özelliğinden dolayı Osmanlı tarihinde Kanuni; sadece Osmanlı Padişahlarının değil, dünyada görülen hükümdarların en muhteşemlerinden biri olması haysiyetiyle Batı aleminde Le Manifigue (Muhteşem) ve Grand (Büyük); şairlik mahlası olarak Muhibbi; 13 tane büyük gazaya fiilen iştirak etmiş olması hasebiyle Gazi ve diğer Osmanlı Padişahlarına dendiği gibi bazan da Süleyman Şah denen Kanuni Sultan Süleyman, bir rivayete göre, 900/1494 yılında Hafsa Sultan’dan Trabzon’da dünyaya gelmiştir. 926/1520 yılında ve 26 yaşında Osmanlı tahtına geçen Kanuni, 974/1566 tarihine kadar yani 46 sene Padişahlık yapmıştır.
Kanuni Sultan Süleyman, evvela başına gaile çıkarmak isteyen, babası zamanında Şam Beylerbeyisi olan ve iktidar değişikliğinden istifade ederek Melik Eşref ünvanıyla hükümdarlığını ilan eden Canberdi Gazali’yi 1521’de idam ettirdi. Bu gaileyi bertaraf eden Kanuni, daha sonra meşhur seferlerinden 1. Sefer-i Hümayûn’unu Belgrad üzerine yaptı. 1. Macar seferi veya Engürüs seferi de denen bu sefer neticesinde, sırasıyla Böğürdelen (Şabaç), Zemun ve Salankamin kaleleri fethedilmiş ve nihayet daha sonraları Dar’ül-Cihad adını alan Belgrad, 927/1521’de feth olunmuştur. Bu arada Yemen’de fitnelere yol açan İskender adlı şahıs, kendi adamları tarafından öldürülerek, 927/1521 tarihinden itibaren bu beldelerde de Osmanlı Sultanı adına hutbe okunmaya başlanmıştır.
2. Sefer-i hümayûnunu asırlarca haçlı ordularına karakolluk yapan Rodos ve adalar üzerine düzenlemiş ve 929/1522 yılının sonlarına doğru Bodrum, Tahtalı ve Aydos kaleleriyle birlikte İstanköy, Sömbeki ve Rodos adaları Osmanlı ülkesine katılmıştır. Hıristiyanlığın İslam alemine karşı bir kalesi sayılan Rodos’un zabtı, Avrupa’da büyük bir hayret ve teessür uyandırmıştır. Osmanlı orduları adaları fetihle meşgul iken Anadolu’da problemler çıkaran ve Yavuz tarafından Zülkadriye Eyaleti beylerbeyliğine getirilen Şehsuvaroğlu Ali Bey fitnesi de, Ferhad Paşa kumandasında gönderilen ordu ile 929/1522’de bertaraf olunmuştur. Bu arada Mısır’da çıkan cüz’i isyanlar da aynı yıl bastırılmış; vefat eden Hayır Bey’in yerine evvela Mustafa Paşa ve sonra da ikinci vezir Ahmed Paşa getirilmiş ve memlekette huzur ve asayiş sağlanmıştır. 930/1523 yılında Şah İsmail’in Sultanı tebrik için elçi gönderdiğini ve aynı yıl kendisinin vefatı üzerine oğlu Tahmasb’ın yerine şah olduğunu da kaydetmek isteriz.
3. Sefer-i hümayûn, 2. Engürüs (Macaristan) veya Mohaç seferi olarak da bilinir. Belgrat’ın alınmasından sonra Müslüman Türk akınlarına ma’rûz kalan Macaristan, Hırvatistan, Transilvanya ve Dalmaçya, bu seferle önemli ölçüde Osmanlı topraklarına katılmıştır. 932/1526 tarihinde Tuna nehri üzerinde bulunan Petro Varadin (Petervardin) kalesini fetheden Osmanlı orduları, daha sonra da sırasıyla Sirem muhitindeki kaleleri, İyluk ve beraberindeki on küsur kaleyi ve nihayet Drava nehri kenarındaki Ösek (Eszek) kalesini zaptetmişlerdir. Kazanılan Mohaç zaferinden sonra, 932/1526 yılının Eylül’ünde Macaristan’ın başşehri olan Budin fethedilmiş ve bunu Segedin, Budin’in tam karşısında yer alan Peşte ve benzeri çevre şehirlerin fetihleri takip eylemiştir. İstanbul’a Macaristan fatihi ünvanıyla dönen Kanuni, bu seferiyle Orta Avrupa’da dengeyi değiştirmiş ve artık Osmanlı Devleti’nin sınırları Avusturya ve Çekoslovakya’ya dayanmıştır.
Ferdinand’ın tekrar Almanlardan destek alarak Budin’e yürümesi üzerine, 4. Sefer-i Hümayûn’unu da Macaristan’a düzenleyen Kanuni, 936/1529 tarihinde Budin’i yeniden Osmanlı hakimiyetine aldı ve yol üzerindeki Estergon’u ele geçirdikten sonra Ferdinand’ın gizlendiği Viyana’ya doğru yürüdü. Netice alınamayan I. Viyana Muhasarası, Alman ve Macarları tekrar ümitlendirdi.
5. Sefer-i hümayûnunu yeniden ümitlenen Alman Şarlken ve Macar Ferdinand üzerine yapmayı planlayan Kanuni, 938/1532 tarihinde başladığı bu seferinde, evvela Siklos (Şikloş), Kanije ve nihayet Viyana yolunu Osmanlı ordularına açan Güns kaleleri başta olmak üzere on beşten fazla kaleyi fethetmeyi başarmıştır. Meydandan kaçan Şarlken ve kardeşi Ferdinand’a ağır nameler gönderen Kanuni, Budin’i geri aldığı gibi, Papoçe, Şopron, eski başkentlerden Gradcaş, Pojega, Zacisne, Nemçe ve Podgrad kalelerini aldıktan sonra, 939/1532 senesi Kasımında Almanlarla sulh yaparak İstanbul’a dönmüştür.
6. Sefer-i hümayûn, Irakeyn seferi veya İran seferi diye de meşhurdur. Şarlken’den sonra Kanuni’nin ikinci büyük rakibi olan Şah Tahmasb, Bitlis hakimini kendisine tabi olması için zorluyor ve Osmanlı Devleti’nin başına doğuda gaileler açıyordu. Osmanlı Devleti’ni Olama Han ve Safevi devletini ise, Bitlis Hakimi Şeref Han tutuyordu. 940/1533 yılında sefer, Vezir-i A‘zam İbrahim Paşa komutasında başladı ve yol esnasında Adilcevaz, Erciş, Van ve Ahlat alındıktan sonra 941/1534 yılında Tebriz’e girildi. Daha sonra aynı yılın Eylül’ünde Padişah da sefere katıldı ve Karahan Derbendi geçildikten sonra Hemedan ve Kasr-ı Şirin yoluyla Bağdat’a ulaşıldı. 941/1534 Aralık ayında Bağdad direnmeden teslim oldu. Kerkük ve Hille gibi Irak beldeleri Osmanlı ülkesine katıldığı gibi, Güney Irak, Kuveyt, Lahsa, Katif, Necd, Katar ve Bahreyn bölgeleri de Osmanlı Devleti’ne itaat edince bütün bunlar, Basra Eyaleti adı altında Osmanlı’ya bağlandı (24.7.1538). Bu arada Barbaros Hayreddin Paşa, aynı yıl Tunus’u fethederek Osmanlı Devleti’ne bağlamıştı.
7. Sefer-i hümayûnda Venediklilerin üzerine gidilmiş, Korfu ve Otranto hücuma ma’rûz kalmışsa da, Venediklilerin sulh talebi ve Fransa Kralının da arzusu üzerine 1537 yılında İstanbul’a dönüldü. Bu arada Doğu Hırvatistan’da Osiyek yakınlarındaki Vertizo’ya sokulan düşman askerleri yok edildi.
8. Sefer-i hümayûn Kara Boğdan yani Moldavya üzerine yapıldı. 1538 yılında Kanuni Moldavya üzerine yürürken, denizlerde Hadım Süleyman Paşa, Süveyş’ten hareket ederek Yemen ve Aden’i almış ve Hindistan’daki Diu Kalesini kuşatmıştı. Yine aynı yıl, Osmanlı Devleti’ne Batı Cezayir’i kazandıran Barbaros Hayreddin Paşa, Batılı donanmalara karşı kazandığı Preveze deniz zaferi ile Akdeniz’i bir Osmanlı Gölü haline getirmişti. Kara Boğdan seferi de, her ne kadar sulh ile neticelendi ise de, hem Moldavya bölgesinde ve hem Tuna boyunda Osmanlı sınırları durmadan genişliyordu.
9. Sefer-i hümayûn, 1541’de yapılan Budin Seferi’dir. Macaristan’da Osmanlıların himayesindeki Kral Yanoş Zapolya’nın ölümüyle (1540), Avusturyalı Ferdinand’ın buraları işgal etmek istemesi ve hatta Budin ve Peşte’yi kuşatması, Kanuni’yi tekrar bu bölgelere getirdi. 1541 tarihli bu seferle artık Macaristan’ı Budin Eyaleti’nin bir parçası haline getirdi.
Kısa bir süre sonra Ferdinand, Almanların desteği ile yine Budin ve Peşte’yi kuşattıysa da, Kanuni Sultan Süleyman 10. sefer-i hümayûnu ile hem Ferdinand’ı ve hem de kendisini destekleyen Almanları, 1543 tarihinde geri çekilmeye ve Osmanlı Devleti’nden sulh andlaşması istemeye mecbur etti. Bu sefer neticesinde Macaristan’ın dini merkezi olan Estergon, İstolni-Belgrad ile beraber iki mühim sancak merkezi olarak Budin’e bağlandı. Peç ve Şikloş, geri alındı. Yapılan andlaşmayı bütün Avrupa devletleri kabul etmek durumunda kalırken, Kanuni, tartışmasız “Cihan Padişahı“ ünvanını bu gaza ile kazandı. İmparator sıfatı, sadece Muhteşem Süleyman için kullanılabilecekti.
Muhteşem Süleyman, 11. sefer-i hümayûnunu, Osmanlı Devleti’ni arkadan vurmayı adet haline getiren İran’a yaptı. Buna 2. İran Seferi de denir. 1548-1549 yıllarında gerçekleştirilen bu sefer ile, Tebriz geri alındı. 1553-1555 yılları arasında da 3. İran seferini ve genelde ise, 12. Sefer-i hümayûnunu yaptı. Buna Nahcivan Seferi de denmektedir. 1554 Temmuz’unda Revan’a gelen Padişah, oradan Nahcivan’a giderek burayı feth eyledi. Kuzey Azerbaycan üzerinden Güney Azerbaycan’a geçince, Şah sulh istedi ve ortalarda görünmeyince de Amasya’ya çekildi. 1555 yılında Amasya’da imzalanan andlaşma ile Gürcistan paylaşıldı ve Irak’da eski sınırlar muhafaza edildi.
Şehzade Mustafa ve Şehzade Bayezid meseleleriyle yıpranan haşmetli Padişah, son büyük seferini, 1566 yılında Zigetvar’a düzenledi ve burada kuşatma sırasında 72 yaşında iken çadırında vefat etti.
Yavuz döneminde 6.5 milyon km2 olan Osmanlı Devleti’nin toprakları, Kanuni devrinin sonunda en yüksek seviyesine olmasa da, 15 milyon km2ye yükseldi. Osmanlı Devleti’nin sınırları içine, Avrupa’da -bugünkü siyasi sınırlarla- Eszak hariç Macaristan, Erdel (Romanya’da), Banat (Romanya ve Yugoslavya’da), Belgrad ve Voyvodana, Hırvatistan ve Slovenya ve daha nice yerler; Asya’da Rodos ve on iki ada, Arabistan, Batı Gürcistan, Doğu Anadolu’nun geriye kalan kısmı, himaye bölgeleri olarak, Yemen, Kuveyt, Bahreyn, Hadramut, Katar ve daha nice yerler; Afrika’dan Eritre, Cibuti, Somali, Habeşistan’ın önemli bölgeleri, Libya, Tunus, Çad ve Büyük Sahra’nın bazı kısımları dahil olmuştu. Kısaca “Bir sultan-ı azim’üş-şan idi ki, her hıttada hutbesi yürür ve bin bir kal’ada nevbeti vurulurdu.”.
Netice olarak Kanuni Sultan Süleyman devri, hem devletin sınırlarının genişlemesi yani siyasi ve coğrafi açıdan ve hem de ilim, kültür, hukuk ve maliye gibi konular açısından, Osmanlı Devleti’nin zirvelere yükseldiği bir dönemin kısa adıdır.
 |
| Hürrem Sultan |
Kanuni devrinin zirveye yükselmesinde katkısı bulunan Sadrazamlar arasında Piri Mehmed Paşa, Lütfi Paşa ve Sokullu Mehmed Paşa’yı; Şeyhülislamlar arasında Zenbilli Ali Efendi, Kemal Paşa-zade, Çivi-zade ve özellikle de Ebüssuud Efendi’yi; diğer devlet adamları arasında Barbaros Hayreddin Paşa, Koca Nişancı Celal-zade Mustafa, Seydi Bey ve Ca’fer Ağa’yı; ilim ve maneviyat erbabı arasında ise, Nakşibendi Tarikatının reislerinden Hace Mahmûd Bedahşi, Şeyh Bali Efendi, Hace Derviş Mehmed Efendi, Molla Abdüllatif Efendi ve Kadi-zade Acem Efendi’yi zikredebiliriz. Ancak büyük zatlar bunlardan ibaret değildir.
ZEVCELERİ: 1- Hürrem Haseki Sultan; Kanuni’nin nikahına aldığı ve aslen Ukran bir Ortodoks rahibin kızı yahut Fransız veya İtalyan olduğu hususunda iddialar bulunan cariyedir. Şehzade Mehmed ve Selim II’nin annesi. 2- Mahidevran Kadın; Abdullah kızı ve Şehzade Mustafa’nın annesi. 3- Gülfem Hatun; Cariyelerden ve Şehzade Murad’ın annesi. 4- Abdullah kızı ve Şehzade Mahmûd’un annesi.
ÇOCUKLARI: 1-Şehzade Sultan Mahmûd Han. 2-Şehzade Sultan Mustafa Han. 3-Şehzade Murad. 4-Şehzade Sultan Mehmed Han. 5-Şehzade Abdullah. 6- Mihrimah Sultan. 7-Şehzade Sultan Selim Han II. 8-Şehzade Sultan Bayezid Han. 9- Fatma Sultan. 10- Raziye Sultan. 11-Şehzade Sultan Cihangir. 12-Şehzade Orhan .
Kaynak: Osmanlı Araştırmalar Vakfı
1520Yavuz Sultan Selim’in vefatı.
Kanuni Sultan Süleyman’ın tahta çıkışı.1521Sultan Selim Camii’nin temelinin atılması.
Kanuni’nin Belgrad seferine başlaması.27.05.1521
Kanuni’nin İstanbul’dan Edirne’ye gelişi.07.07.1521Böğürdelen Kalesi’nin fethi.29.08.1521Belgrad Kalesi’nin fethi.18.09.1521Kanuni’nin İstanbul’a hareketi.19.10.1521Kanuni’nin İstanbul’a gelişi.1522Venedik Cumhuriyeti ile yeni bir barış andlaşması imzalanması.
Osmanlı Donanması’nın Rodos seferine başlaması.16.06.1522Kanuni’nin Rodos seferi için İstanbul’dan ordusu ile hareketi.24.06.1522Donanmanın Marmaris’ten Rodos’a gitmek üzere hareketi.01.07.1522Kanuni’nin Kütahya’ya gelişi.04.07.1522Kanuni’nin Sandıklı Ovası’na gelişi.15.07.1522“Kharki-Herke“ Adası’nın fethi.28.07.1522Kanuni’nin Marmaris’ten Rodos’a geçişi ve savaşın başlaması.20.12.1522Rodos Kalesi’nin teslim olması.29.12.1522Kanuni’nin Rodos’a girmesi.02.01.1523Rodos Şövalyeleri’nin Türk Ordusu’na teslim ettikleri bayraklarından sonra adadan ayrılmaları.
Kanuni’nin İstanbul’a hareketi.29.01.1523Kanuni’nin İstanbul’a gelişi.1524Kanuni’nin oğlu şehzade Selim’in doğumu. Mısır Valisi hain Ahmed’in hutbe okutarak isyanı.
Mısır ıslahatı için Vezir İbrahim Paşa’nın İstanbul’dan hareket etmesi.25.03.1525İstanbul’da Yeniçerilerin isyanı.
İstanbul’a gelen ilk Fransız elçisinin Kanuni tarafından kabulü ve Türk fetihleri karşısında Avrupalıların olayı değerlendirmelerinin görüşülmesi.
Şeyhülislam Zembilli Ali Efendi’nin vefatı.23.04.1526Kanuni’nin Mohaç seferi için İstanbul’dan hareketi.09.07.1526Kanuni’nin Sultan Süleyman’ın Belgrad’a gelişleri.
Petervaradin şehir ve Kalesi’nin kuşatılması ve alınması.29.08.1526Mohaç Zaferi.03.09.1526Türk ordusunun Budin’e hareketi.11.09.1526Kanuni’nin Budin şehrine girişi.21.09.1526Kanuni’nin Peşte’ye geçişi.
Segedin ve Baç Kalesi’nin alınışı.
Beçne Zaferi.16.10.1526Erdel Voyvodası, Jan Şapolya’nın Macar Krallığına getirilmesi.13.01.1527Macaristan fatihi Kanuni’nin İstanbul’a dönüşü.30.04.1527Vezir İbrahim Paşa’nın Anadolu isyanlarını bastırmak için İstanbul’dan hareketi.
Sivas yakınında Kalender Karaçayır’ın isyanı ve İbrahim Paşa tarafından isyanın bastırılması.
Bosna, Hırvatistan, Esklavonya ve Dalmaçya’nın fethi.28.02.1528Osmanlı himayesine giren Macar kralı Jan Şapolya ile anlaşma imzalanması.10.05.1529Kanuni’nin Viyana seferi için İstanbul’dan hareketi.20.05.1529Kanuni’nin Edirne’ye gelişi.30.05.1529Kanuni’nin Ordu ile hareketi.17.07.1529Ordu’nun Belgrad’a gelişi.15.08.1529Macar asilzadelerinin ordugaha gelerek iltihak etmeleri.18.08.1529Macar Kralı Jan Şapolyo’nun huzura kabulü.03.09.1529Budin şehrinin Osmanlı ordusu tarafından kuşatılması.07.09.1529Budin Kalesi’nin Türk ordusuna teslimi.10.09.1529Boğdan Prensliği’nin tabiyet andlaşması imzalanması.12.09.1529Ordu karargahının Budin’den Eski Budin’e nakledilmesi.22.09.1529Türk Ordusu’nun Avusturya topraklarına girişi.24.09.1529Kanuni’nin Viyana’yı savunanlara teslim ol teklifi.27.09.1529Kanuni’nin Viyana’ya gelişi ve şehri kuşatması.14.10.1529Birinci Viyana kuşatmasının sona ermesi.
Büyük topların Tuna Donanması ile nehir yoluyla nakli.16.10.1529Türk Ordusu’nun Viyana’dan Budapeşte’ye hareketi.27.10.1529Kanuni’nin Budin’den Peşte’ye gelişi.29.10.1529Kanuni Sultan Süleyman’ın 5 gün Budin’de kaldıktan sonra İstanbul’a gitmek üzere ordusu ile hareketi.17.10.1530Osmanlı Devleti ile Avusturya arasında bir antlaşma imzalanmak amacıyla Avusturya’dan İstanbul’a elçiler gelmesi.
Budin’in Alman kuşatmasından kurtarılması.25.04.1532Kanuni Sultan Süleyman’ın 5. Seferi.
Alman seferine hareketi.03.05.1532Kanuni’nin Edirne’ye gelişi.12.06.1532Kanuni Sultan Süleyman’ın Niş’e gelişi.
Avusturya Elçilerinin mütareke isteklerinin reddedilmesi.08.07.1532Ordu’nun Belgrad önlerinden ileri hareketi.20.07.1532Şıkloş ve arka arkaya 7 Kale ve Kanije Kalesi’nin fethedilmesi.07.08.1532Raab Suyu kenarında bulunan karşılıklı 4 kalenin alınması.30.08.1532Kanuni Sultan Süleyman’ın Kral Ferdinand’ı meydan muharebesine davet eden bir resmi yazı gönderilmesi.21.09.1532Cenevizli kaptan “Andrea Doria”nın Osmanlı sahillerine ilk tecavüzü Koron Kalesi’ne gelmesi.12.11.1532Kanuni Sultan Süleyman’ın Belgrad’a ulaşması.18.11.1532Kanuni Sultan Süleyman’ın Edirne’ye varması.22.11.1532Kanuni Sultan Süleyman’ın İstanbul’a gelmesi.10.01.1533Barış Andlaşması’nı imzalamak üzere Avusturya’dan İstanbul’a bir elçi gelmesi.22.06.1533Türk hakimiyetini kabul eden Avusturyalı’lar ile barış andlaşmasının imzalanması.27.11.1533Barbaros Hayreddin Paşa’nın İstanbul’a gelişi ve Kanuni Sultan Süleyman tarafından kabul edilişi.02.04.1534Mora sahilindeki Koron Kalesi’nin alınması.06.04.1534Barbaros Hayreddin (Cezayir Beylerbeyi) Paşa’nın Kaptan-ı Derya tayin edilmesi.11.06.1534Kanuni Sultan Süleyman’ın 6. Seferi.
Irakeyn seferi.
Kanuni’nin Irakeyn seferine başlamak üzere Üsküdar’a geçişi.23.06.1534Van ve çevresindeki kalelerin fethedilmesi.
Doğu Anadolu’da çeşitli kalelerin alınması.20.07.1534Kanuni Sultan Süleyman’ın Konya’ya gelişi.31.07.1534Kanuni Sultan Süleyman’ın Kayseri’ye gelişi.01.08.1534Barbaros Hayreddin Paşa’nın Tunus seferine hareketi.08.08.1534Kanuni Sultan Süleyman’ın Sivas’a gitmesi.20.08.1534Kanuni Sultan Süleyman’ın Erzincan’a ulaşması.22.08.1534Barbaros Hayreddin Paşa’nın Tunus’u alması.05.09.1534Kanuni Sultan Süleyman’ın Erzurum’a gelişi.28.09.1534Kanuni Sultan Süleyman’ın Tebriz’e hareket etmesi.05.10.1534Kanuni Sultan Süleyman’ın Ucan Yaylası’ndan, Sultaniye’ye ve Bağdad’a hareketi.14.10.1534Erzurum ve Kars’daki Türkmen Beylikleri’ne son verilmesi.
Erzurum Eyaleti Beyliği’ne Dulgadır Oğulları’ndan Mehmed Harun’un, Çemişkezek Sancak Beyliği’ne de kardeşi Ali Bey’in tayini.20.10.1534Hemedan önlerinde Ordu’nun kamp kurması.15.11.1534Ordu’nun Kasrı Şirin’de konaklaması.
Bağdat valisinden temsilciler gelerek itaat arzetmeleri.23.11.1534Veziriazam İbrahim Paşa’nın Bağdad’ı işgal için ileri hareketi.28.11.1534Bağdat’ın Türk kuvvetleri tarafından ilk fethi.29.11.1534Bağdat’ın anahtarının Kanuni Sultan Süleyman’a teslimi.30.11.1534Kanuni Sultan Süleyman’ın Bağdat’a girişi.07.12.1534Kanuni Sultan Süleyman’ın kış mevsimini geçirmek için ordugahtan şehre taşınması.09.12.1534Tebriz’in sukutu.
Van Kalesi’nin Safaviler tarafından kuşatılması.01.04.1535Kışı Bağdat’ta geçiren Kanuni’nin, İkinci Azerbaycan seferi için ayrılması.29.05.1535Barbaros Hayreddin Paşa’nın Akdeniz’i bir Türk gölü yapmak için donanma ile hareketleri.
Alman İmparatoru ve İspanya Kralı Charles Quint’in, Barbaros Hayreddin Paşa ile mücadele etmek için Barselona’dan Tunus’a hareketi.21.06.1535Şah Tahmasb’ın barış istemek üzere elçi göndermesi.30.06.1535Tebriz’in üçüncü defa işgal edilmesi.03.07.1535Kanuni Sultan Süleyman’ın ikinci defa Tebriz’e girişi.15.07.1535Charles Quint ordusuna bir ay dayanan Halk-ul-Vad Kalesi’nin düşmesi.20.07.1535Kanuni’nin Tebriz’den İran ordusu üzerine hareket etmesi.03.08.1535İran Şahından barış andlaşması imzalamak için elçiler gelmesi.07.08.1535Ordu’nun Tebriz’e doğru geri hareketi.20.08.1535Kanuni Sultan Süleyman’ın Tebriz’e gelişi.27.08.1535Kanuni’nin Tebriz’den İstanbul’a gitmek üzere hareket etmesi.20.10.1535Kanuni Sultan Süleyman’ın Diyarbakır’a gelişi.16.11.1535Kanuni Sultan Süleyman’ın Urfa’ya gelişi.24.11.1535Kanuni Sultan Süleyman’ın Haleb’ e gelişi.05.12.1535Kanuni Sultan Süleyman’ın Antakya’ya gelişi.07.12.1535Kanuni Sultan Süleyman’ın İskenderun’a gelişi.14.12.1535Kanuni Sultan Süleyman’ın Adana’ya gelişi.29.12.1535Kanuni Sultan Süleyman’ın Eskişehir’e gelmesi.04.01.1536Kanuni Sultan Süleyman’ın İzmit’e gelmesi.08.01.1536Kanuni Sultan Süleyman’ın İstanbul’a gelmesi.18.02.1536Osmanlı Devleti ile Fransa arasında Kapitülasyon meselesi ve Fransa’ya ilk kapitülasyonun verilmesi.14.03.1536Veziriazam İbrahim Paşa’nın idamı, İkinci Vezir Ayas Mehmed Paşa’nın tayini.04.07.1536Erzurum valisinin Gürcistan savaşı.18.11.1536Barbaros Hayreddin Paşa’nın İtalya seferi.12.03.1537Bosna Beyi Hüsrev Bey’in tazyiki ile Kilis Kalesi’nin alınışı.11.05.1537Osmanlı Donanması’nın İtalya seferi için hareketi.17.05.1537Kanuni Sultan Süleyman’ın 7. seferi.
“Sefer-i Pulya” ve “Gazay-ı Korfos” adı verilen İtalya ve Adriyatik seferi için Kanuni’nin İstanbul’dan sefere başlamak üzere hareket etmesi.13.07.1537Kanuni Sultan Süleyman’ın Avlonya’ya gelişi.22.07.1537Andreo Doria komutasındaki imparatorluk donanmasının küçük bir Türk filosunu yenmesi.23.07.1537İtalya’ya asker geçirilmesi.13.08.1537Ordu’nun İtalya’dan Avlonya’ya nakledilmesi.22.08.1537Barbaros Hayreddin Paşa’nın Avlonya’ya gelmesi.25.08.1537Donanmanın Avlonya’dan Korfu Adası’na hareket etmesi.26.08.1537Kanuni Sultan Süleyman’ın Korfu Adası karşısındaki sahilde mevzi almak üzere Avlonya’dan hareketi.29.08.1537Korfu Adası’na ikinci çıkarma harekatı.06.09.1537Korfu kuşatmasının kaldırılması.15.09.1537Kanuni Sultan Süleyman’ın İstanbul’a hareketi.
Barbaros Hayreddin Paşa’nın Kiklad ve Sporad denilen Adalar Grubunu fethetmesi.22.10.1537Kanuni’nin Pulya seferinden İstanbul’a dönüşü.02.12.1537Kral Ferdinand komutasındaki Avusturya ordusuna karşı kazanılan Vertizo zaferi.07.06.1538Barbaros Hayreddin Paşa’nın ikinci adalar seferine başlaması.08.07.1538Kanuni Sultan Süleyman’ın 8. Seferi.
Kanuni’nin “Gazay-ı Kara Boğdan” denilen Boğdan seferine hareketi.13.07.1538Barbaros Hayreddin Paşa’nın Girid’e yaptığı akın.
Kerpere Kaşot Adaları’nın alınması.22.07.1538Basra’nın Osmanlı İmparatorluğu’na bağlandığını arzetmek üzere Emir Mani’nin Edirne’ye gelmesi.24.07.1538Basra’nın anahtarının Kanuni’ye taktim edilmesi.
Kanuni’nin Tuna üzerinde Isakçı konağına geçmesi ve köprü kurulması.27.07.1538Hindistan seferine çıkan Hadım Süleyman Paşa’nın Aden’e gitmesi ve Aden Emirliği’ni zaptı.16.08.1538Kanuni’nin Boğdan seferinden Babadağ’a gelmesi.27.08.1538Hadım Süleyman Paşa kumandasındaki Osmanlı Donanması’nın Hindistan’da Gucerat sahillerine gelişi.31.08.1538Kanuni Sultan Süleyman’ın, Mimar Sinan’ın Prut Nehri üzerine kurduğu köprüden orduyu geçirmesi.09.09.1538Kırım Hanı Sahip Giray’ın orduya katılması.15.09.1538Boğdan başkentinin işgal edilmesi.21.09.1538Bucak Sancağı’nın ilhakı ve Boğdan Beyliği’nin yeni durumu.
Kanuni Sultan Süleyman’ın Boğdan meselesini hallederek İstanbul’a dönüşü.25.09.1538Barbaros Hayreddin Paşa ile Kaptan Andrea Doria’ın Preveze önlerinde karşılaşmaları.27.09.1538Preveze önlerinde Barbaros Hayreddin Paşa’nın ilk taaruzu ve düşman donanmasının geri çekilmesi.28.09.1538Barbaros Hayreddin Paşa’nın Preveze zaferi.15.10.1538Preveze deniz zaferinin Yanbolu Konağı’nda bulunan Kanuni Sultan Süleyman’a iletilmesi.27.10.1538Boğdan seferinden, Kanuni’nin İstanbul’a dönüşü.
Dalmaçya’nın güneyinde “Castelnuovo” Kalesi’nin düşmesi.13.03.1539Hindistan seferinden dönen Süleyman Paşa’nın Yemen’de bir Türk vilayeti kurduktan sonra Cidde Limanı’na gitmesi.13.07.1540Ayas Paşa’nın vefatı, ikinci vezir Lütfi Paşa’nın göreve tayini.10.08.1540Dalmaçya’nın güneyinde “Castelnuovo” Kalesi’nin alınması.20.10.1540Osmanlı-Venedik barış antlaşmasının imzalanması.22.04.1541Veziriazam Lütfi Paşa’nın sadaretten azli.
Hadım Süleyman Paşa’nın tayini.20.06.1541Kanuni Sultan Süleyman’ın 9. seferi.
Kanuni’nin Budin Seferi için İstanbul’dan hareketi.21.08.1541Osmanlı ordusunun dört cepheden kuşatarak gerçekleştirdiği Budin zaferi.26.08.1541Kanuni Sultan Süleyman’ın Budin’e gelmesi.29.08.1541Bir yaşındaki küçük Macar Kralı II. Yanoş’un Türk ordugahına getirilmesi.
Budin’in işgali ve Macaristan’ın Osmanlı ülkesine katılması.30.08.1541Orta Macaristan’da ilk idarenin kurulması.02.09.1541Kanuni’nin Budin’e girişi ve ilk Cuma namazını kılması.04.09.1541Küçük “Zigmond-Janos”a verilen Transilvanya-Erdel Beyliği fermanının kraliçe Isabelle’e gönderilmesi.05.09.1541Kraliçe Isabelle’nin krallık sarayını tahliyesi.07.09.1541Kral Ferdinand’ın elçiler göndererek Osmanlı hakimiyeti altında Macar Krallığına talip olması ve bu isteğin reddedilmesi.20.10.1541Barbaros Hayreddin Paşa’ya karşı ikinci Afrika seferine çıkan Almanya İmparatoru ve İspanya Kralı Charles Quint’in Cezayir sahillerine çıkarma hareketi.23.10.1541Cezayir’i savunan Hasan Ağa’nın Charles Quint’in ordusuna karşı zafer kazanması.31.10.1541Charles Quint’in Afrika sahilindeki ordu döküntüsünü donanmasına yükleyerek gitmesi.09.10.1542Kral Ferdinand adına haraç mukabilinde Macar tacını istemeye gelen Avusturya elçisinin reddedilmesi.17.10.1542Kanuni’nin Macaristan üzerine yürüyen müttefik Avrupa ordularına karşı İstanbul’dan Edirne’ye hareketi.24.10.1542Peşte’yi kuşatan müttefik Avrupa ordularının, oniki de bir oranındaki Türk koruyucularına mağlup olduktan sonra perişan kaçarken imha edilmesi.23.04.1543Kanuni Sultan Süleyman’ın 10. seferi.
Kanuni’nin “Usturgon” Estergon (Avusturya) seferi için Edirne’den hareketi.28.05.1543Barbaros Hayrettin Paşa’nın, Fransa’nın Almanya ile olan anlaşmazlığı sebebiyle Fransız Donanması’na destek olmak amacıyla, İstanbul’dan Nice hareketi.04.06.1543Edirne’den, Avusturya seferi için yola çıkan Kanuni Sultan Süleyman’ın Belgrad’a gelmesi.20.06.1543Barbaros Hayreddin Paşa’nın Mesina ve Reggio Kaleleri’ni teslim aldıktan sonra İtalya sahillerindeki faaliyetleri.22.06.1543Avusturya ile savaşda Türk ordusunun Valpo Kalesi’ni alması.04.07.1543Budin’in güneyinde bulunan Pees Kalesi’nin alınışı.05.07.1543Şikloş Kalesi’nin Türklere teslim oluşu.20.07.1543Barbaros Hayreddin Paşa kumandasındaki Fransa’ya giden donanmanın Marsilya’ya varması ve Kaptan Paşa’nın Marsilya’da karaya çıkması.29.07.1543Estergon Kalesi’nin kuşatılması.05.08.1543Barbaros Hayreddin Paşa kumandasındaki Türk donanmasının Marsilya’dan Toulon’a hareketi.10.08.1543Estergon Kalesi’nin Türk ordusu tarafından alınması.20.08.1543Türk donanmasının Nice’i fethi.04.09.1543Kanuni Sultan Süleyman komutasındaki kuvvetlerin “İstol-Belgrad”ı fethi.09.10.1543Kanuni Sultan Süleyman’ın Belgrad’a gelişi.05.11.1543Kanuni Sultan Süleyman’ın çok sevdiği, çok iyi yetişmiş şehzadesi Muğla Valisi şehzadesi Mehmed’in vefatı.16.11.1543Kanuni’nin İstanbul’a dönüşü.
Şehzade Mehmed’in cenaze merasimi.05.04.1544Şehzade Camii, Türbe ve Külliyesi’nin inşaatına başlanması.23.04.1544Budin Beylerbeyi Yahya Paşazade Mehmed Paşa’nın Macaristan’daki Avusturya Kaleleri’ni almak için kuşatma hareketi.28.04.1544Hadım Süleyman Paşa’nın azli, Damad Rüstem Paşa’nın tayini.10.10.1544Almanya ve Avusturya Devletleri ile birbuçuk senelik bir mütareke imzalanması.04.07.1546Şehzade Selim’in oğlu Şehzade Murad’ın doğumu.19.07.1546Türk denizcilik tarihinin en büyük kumandanlarından Barbaros Hayreddin Paşa’nın 80 yaşında vefat etmesi.13.06.1547Almanya ve Avusturya ile imzalanmış olan barış antlaşması gereğince her iki devletin de vergiye bağlanması.19.06.1547Türk-Alman barış andlaşmasının imzalanması.01.08.1547Türk-Alman barış andlaşmasının Kral Charles Quint tarafından onaylanması.08.10.1547Kanuni Sultan Süleyman’ın Almanya ve Avusturya ile imzalanmış olan barış andlaşmasını imzalaması.
İran Şahı I. Tahmasb’ın kardeşi Elkas-Mirza’nın Osmanlı Devleti’ne iltica etmesi.29.03.1548Kanuni Sultan Süleyman’ın 11. seferi.
Kanuni’nin ikinci İran seferi için Üsküdar’dan ayrılması.27.07.1548Kanuni’nin Şenb-i Gazan’a gelişi ve Tebriz’in işgal edilmesi.12.08.1548İstanbul’da Şehzade semtinde yapılan Şehzade Camii ve Külliyesi’nin tamamlanması.15.08.1548Kanuni’nin Van’a gelişi ve Van Kalesi’nin teslim olması.13.09.1548Vezir Ahmed Paşa kumandasındaki ordunun Tortum önlerine gelişi ve Tortum Kalesi’nin fethi.05.10.1548Kanuni’nin Diyarbakır’dan, İstanbul’a gelişi.13.06.1550Süleymaniye Camii ve Külliyesi’nin temel atma töreni.10.07.1551Avusturyalılara karşı Macaristan Serdarlığı’na tayin edilen Rumeli Beylerbeyi Sokullu Mehmed Paşa’nın ordunun başında olarak Belgrad’a gelişi.16.07.1551Kaptanı Derya Sokullu Mehmed Paşa’nın yönetiminde Turgut Reis’in ilk Malta akını.12.08.1551İran Şahı Tahmasb’ın Doğu Anadolu’ya akını.15.08.1551Trablusgarb’ın Turgut Reis tarafından fethi.07.09.1551Belgrad’dan hareket eden Sokullu Mehmed Paşa ordusunun Petervaradin civarında Tuna’dan karşıya geçmesi.21.09.1551“Beckskerek” Kalesi’nin işgali ve gelişen Türk fetihleri.01.10.1551Tamışvar Kalesi’nin kuşatılması.04.10.1551Avusturyalıların Lippa’yı kuşatmaları.07.10.1551Lippa Kalesi’nin düşmesi.16.10.1551Lippa Kalesi’nin teslimi için Ulema Paşa’nın yirmi günlük bir mütareke imzalaması.05.12.1551Ulema Paşa’nın askeriyle beraber Lippa Kalesi’nden çıkışı ve Avusturyalıların ihaneti.23.02.1552Büyük bir Türk zaferiyle neticelenen ”Segedin” baskını.04.1552Piri Reis’in Portekizlere karşı Maskat ve Hürmüz seferi.01.04.1552Hadım Ali Paşa’nın “Bespirem” Kalesi’ni kuşatması.11.04.1552“Bespiren” Kalesi’nin Avusturyalılardan alınması.22.04.1552Sokullu Mehmed Paşa’nın azli, Vezir Ahmed Paşa’nın Macaristan serdarlığına tayini.15.05.1552Ahmed Paşa Ordusu’nun Belgrad’da Sokullu Kuvvetleri ile birleşmesi.27.06.1552Türk ordusunun Tamışvar’a gelmesi ve kaleyi kuşatması.25.07.1552Türk Kuvvetleri’nin Tamışvar üzerine genel hücumu ve kalenin fethi.11.08.1552Hadım Ali Paşa’nın, Avusturyalılara karşı “Fülek” zaferi.04.09.1552Tisa Nehri üzerindeki “Szolnok” Kalesi’nin fethi.09.09.1552Budin’in 137 km. kuzeydoğusundaki Eğer Suyu üzerindeki “Eğer” Kalesi’nin kuşatılması.19.10.1552“Eğer” kuşatmasının kaldırılması ve ordunun geri çekilmesi.01.02.1553İstanbul’da imzalanan himaye antlaşması gereği Fransa’nın vereceği tazminata karşılık, Fransız Donanması’nın Türklere verilmesi.15.06.1553Turgud Reis’in Fransa’yı korumak için Akdeniz’e hareketi.28.08.1553Kanuni Sultan Süleyman’ın 12. seferi.
Kanuni’nin Nahçivan seferi için Üsküdar’a geçişi.05.10.1553Sultan Süleyman’ın Konya Ereğlisi’ndeki, Aktepe’de konaklaması.06.11.1553Şehzade Mustafa’nın idamı.
Vezir Rüstem Paşa’nın azli ve Kara Ahmed Paşa’nın tayini.08.11.1553Kanuni Sultan Süleyman’ın Haleb’e gelmesi.27.11.1553Şehzade Cihangir’in vefatı.09.04.1554Kanuni Sultan Süleyman’ın Haleb’den İran seferi için hareketi.15.05.1554“Cülek” Ordugahı’nda Büyük Harb Divanı’nın toplanması.20.05.1554Kanuni Sultan Süleyman’ın Diyarbakır’dan hareketi.02.07.1554Hind Kaptanı Seydi Ali Reis’in Basra’dan hareketi.05.07.1554Kanuni’nin Kars önlerinde, İran Şahına harp ilan etmesi.30.07.1554Kanuni Sultan Süleyman’ın Nahçıvan’dan dönüşü.02.08.1554Safevi Hamze Sultan, Kızılbaş Beyleri ile “Taht-ı Süleyman” Bölgesi’nde savaş.06.08.1554Bayezid konağında İran’ın sulh teklifi.17.08.1554Hasankale-Pasinler konağında Doğu Anadolu Beyleri ve askerlerin terhis edilmesi.22.08.1554“Kala-i Zalim”in fethi ve Kerkük sancağının işgali.26.09.1554Erzurum konağına gelen İran elçisinin mütareke teklifi ve isteğin kabul edilmesi.28.09.1554Kanuni’nin Nahçivan seferinden Amasya’ya gelişi.10.05.1555İran Şahının barış imzalamak için görevlendirdiği elçinin Amasya’ya gelmesi.29.05.1555Osmanlı-İran barışının imzalanması.02.06.1555Barış imzalamak için geldikleri, fakat ancak 6 aylık mütareke imzalayan Avusturya elçilerinin Amasya’dan hareketleri.26.06.1555Kaptanı Derya Piyale Paşa ve Trablusgarp valisi Turgut Paşa’nın Fransa’yı himaye için Akdeniz seferine hareketleri.31.07.1555Nahçıvan seferinden dönen Kanuni Sultan Süleyman’ın Üsküdar sarayına gelmesi ve Rumeli’de büyük bir isyan hareketi yapan Düzmece Mustafa’nın idamı.29.09.1555Veziriazam Kara Ahmed Paşa’nın idamı. Rüstem Paşa’nın ikinci defa vezir tayini.
İstanbul’da ilk defa kahve içilmeye ve kahvehaneler açılmaya başlanması.
Büyük şair Fuzuli’nin vefat etmesi.21.05.1556Budin Velisi Hadım Ali Paşa’nın kaleyi muhasara için Segedin’e gelmesi.21.06.1556Genel hücumun neticesiz kalması.21.07.1556Szigeth kuşatmasının kaldırılması.07.06.1557İnşaatı tamamlanan Süleymaniye Camii ve Külliyesi’nin hizmete açılması.22.05.1558İspanya işgalinde bulunan Bizerk’in alınması.
İspanya’nın doğusundaki Balear Adaları’nın en büyüğü olan Mayarko Adası’na sefer yapılması.29.05.1559Şehzade Bayezid ile Selim’in Konya ovasında karşılaşmaları.31.05.1559Şehzade Bayezid ordusunun geri çekilmesi.05.06.1559Kanuni Sultan Süleyman’ın 13. seferi.
Anadolu’daki durum sebebiyle Kanuni’nin ordusu başında Üsküdar’a geçişi.07.07.1559Şehzade Bayezid’in 12 bin kişilik bir kuvvetle ve dört oğluyla beraber Amasya’dan İran’a hareketi.
Kaptan-ı Derya Piyale Paşa’nın Avlonya seferi.24.11.1559Şehzade Bayezid ve ordusunun Kazvin’e gelmesi.12.02.1560Şehzade Bayezid’in Kazvin’de hapsedilmesi.02.03.1560Avrupa hristiyan donanmasının Cerbe Adası’nda demirlemesi.07.03.1560Düşman donanmasının Cerbe Adası’na asker çıkarması.12.03.1560Cerbe Adası Kalesi’nin teslim olması.04.04.1560Türk Donanması’nın Akdeniz seferine başlamak üzere hareketi.01.05.1560Türk Donanması’nın Modon’dan hareketi.07.05.1560Türk Donanması’nın Malta önlerine gelmesi.14.05.1560Türk denizcilik tarihinin en önemli zaferlerinden Cerbe zaferi.30.07.1560Cerbe Kalesi’nin teslim olması.27.09.1560Zafer kazanan donanmanın İstanbul’a dönmesi.18.03.1561Şehzade Murad’ın Manisa Valiliğine tayin edilmesi.10.07.1561Veziriazam Rüstem Paşa’nın vefatı. Semiz Ali Paşa’nın tayini.25.09.1561Şehzade Beyazid’in Kazvin’de dört oğlu ile birlikte idamı.01.06.1562Osmanlılar ile Avusturyalılar arasında barış imzalanması.20.09.1563İstanbul’da büyük sel felaketinin yaşanması.22.12.1564Haraç getiren Avusturya elçisinin İstanbul’a gelmesi.04.02.1565İmparatorluk elçileri tarafından Avusturya haracının taktimi ve barışın yeniden bozulmaya başlaması.01.04.1565Donanmanın Malta seferine başlaması.20.05.1565Malta Adası’na asker gönderilmesi.25.05.1565Uluç Ali Paşa’nın Malta Adası’na gelişi.02.06.1565Trablusgarb Beylerbeyi Turgud Reis’in Malta’ya gelmesi.17.06.1565Savaş sırasında Turgut Reis’in şehit düşmesi.23.06.1565Malta Adası’nda “Saint-Elme” Kalesi’nin fethi.28.06.1565Veziriazam Semiz Ali Paşa’nın vefatı, Sokullu Mehmed Paşa’nın ikinci defa vezirliği.01.07.1565Malta Adası’nda ikinci muhasara hareketinin başlaması.07.09.1565Malta’ya yardım için hristiyan ordusuna silah, cephane ve erzak gelmesi.08.09.1565Malta kuşatmasının kaldırılması.
Başarısız bir seferden sonra ordu ve donanmanın Malta’dan İstanbul’a hareketi.14.04.1566Türk donanmasının Sakız Adası’nı fethi.01.05.1566Kanuni Sultan Süleyman’ın 14. seferi. (Son sefer) Zigetvar seferi.26.05.1566Kanuni’nin torununun oğlu Şehzade Mehmed’in doğumu.19.06.1566Kanuni Sultan Süleyman’ın Belgrad’a gelişi.29.06.1566“Zemlin” konağında Erdel Hanı Zigismond-Janos’un huzura kabulü.18.07.1566Kanuni Sultan Süleyman’ın Drava Nehri üzerine kurulan büyük köprüyü kayıkla teftişi.03.08.1566Budin Beylerbeyi Arslan Paşa’nın idamı.05.08.1566Kanuni Sultan Süleyman’ın ve ordunun Zigetvar’a gelişi ve Kale’nin kuşatılması.13.05.1566Eski Zigetvar Kalesi’nin işgali.01.09.1566“Gyula” Kalesi’nin Pertev Paşa ordusuna teslim olması.
Kanuni’nin hastalığı.07.09.1566Kanuni’nin Sultan Süleyman’ın vefatı.
Sultan II. Selim’in tahta çıkışı.